Czy wiesz, że szkliwo jest najtwardszą tkanką w organizmie?

Nasze zęby składają się z kilku elementów, z których każdy pełni inną funkcję. Szkliwo, czyli zewnętrzna tkanka zęba, to najtwardsza tkanka w naszym organizmie. Pełni ono funkcję ochronną, dlatego tak ważne jest, aby szkliwo było w jak najlepszym stanie. Dowiedz się więcej o szkliwie oraz o tym, przed czym chroni nasze zęby i jak o nie prawidłowo dbać, aby cieszyć się zdrowym uśmiechem przez długie lata.

Czym jest szkliwo i jak powstaje?

Szkliwo to zewnętrzna, około 2 mm tkanka pokrywająca zębinę na całej powierzchni korony. To najtwardsza tkanka w naszym organizmie. W skali twardości Mohsa jego twardość to 5-6 – dokładnie tyle samo, co granit. Zawdzięcza ją swojej niezwykłej budowie, ponieważ szkliwo zbudowane jest w 96-98 % z materii nieorganicznej, w tym z krystalicznego minerału hydroksyapatytu, a pozostałe 2-4 % to woda i związki organiczne. Szkliwo powstaje w procesie odontogenezy i pokrywa koronę zęba warstwa po warstwie, aż do wytworzenia pożądanej grubości warstwy ochronnej zęba. Dzięki swoim niezwykłym właściwościom szkliwo chroni nasze zęby przed uszkodzeniami mechanicznymi, bakteriami, czynnikami chemicznymi i termicznymi, przebarwieniami czy ścieraniem się zęba w wyniku miażdżenia i żucia pokarmu oraz pełni rolę estetyczną.

Za odontogenezę, czyli rozwój zębów, odpowiadają komórki nabłonkowe szkliwotwórcze, czyli ameloblasty (adamantoblasty oraz enameloblasty). To od tych komórek zależy ostateczny kształt naszych zębów, który jest inny u każdego z nas. Komórki szkliwotwórcze zanikają niemal natychmiast po wyprodukowaniu szkliwa, czyli w momencie wyrżnięcia zęba, zatem nasz organizm nie ma zdolności do jego regenerowania. 

Mimo bardzo wysokiej twardości oraz odporności na zgniatanie, szkliwo może ulec uszkodzeniu. Wówczas naturalna ochrona naszych zębów słabnie, dlatego tak ważne jest, aby regularnie uzupełniać powstałe ubytki – tłumaczy nasz rozmówca, stomatolog z gabinetu stomatologicznego ES Dentica w Tychach.

Czynniki osłabiające szkliwo

Kluczową rolę w dbaniu o szkliwo odgrywa prawidłowa higiena jamy ustnej. Nieprawidłowe szczotkowanie zębów, zbyt rzadkie bądź zbyt częste oraz szczotkowanie zaraz po spożyciu kwaśnych pokarmów lub napojów może szkliwo uszkodzić. Podobnie nieprawidłowe nitkowanie zębów – zaniechanie nitkowania czy wyciąganie nici ruchem szarpanym, powodującym krwawienie dziąseł, również niekorzystnie wpływa na stan szkliwa. Osłabić szkliwo może także zbyt częste wybielanie zębów, w szczególności domowymi sposobami, ogólnodostępnymi środkami i bez konsultacji ze stomatologiem. Każde wybielanie zębów powinno być przeprowadzone w gabinecie dentystycznym oraz poprzedzone wywiadem, podczas którego specjalista oceni stan szkliwa i dobierze odpowiednią metodę wybielania. Do osłabienia szkliwa prowadzi również zaniechanie regularnych wizyt kontrolnych u stomatologa, w tym zabiegów higienizacji jamy ustnej. Ma to szczególne znaczenie dla osób palących papierosy, ponieważ palenie sprzyja rozwojowi szkodliwych bakterii.

Nie bez znaczenia są także pokarmy i napoje, które spożywamy. Nadmiar produktów z dużą ilością cukru, barwnikami bądź szkodliwymi kwasami, a także gazowanych i słodkich napojów w codziennej diecie niekorzystnie wpływa na kondycję szkliwa. Niezdrowe nawyki, jak gryzienie długopisu czy otwieranie różnych opakowań zębami, także prowadzą do nadmiernego ścierania i osłabienia szkliwa. Niektóre choroby jak bruksizm, refluks, bulimia czy suchość w jamie ustnej również uszkadzają szkliwo. Bruksizm powoduje nadmierne ścieranie i kruszenie szkliwa. Refluks, bulimia oraz inne choroby przewodu pokarmowego, które polegają na cofaniu się treści żołądkowej zawierającej duże ilości kwasów, prowadzą do rozmiękczenia szkliwa. Suchość w jamie ustnej natomiast, ze względu na zbyt małą ilość śliny, uniemożliwia neutralizację kwasów, oczyszczanie szkliwa z resztek jedzenia i prowadzi do jego erozji.

Jak dbać o szkliwo? Czy szkliwo można odbudować?

O szkliwo można dbać codziennie poprzez prawidłową higienę jamy ustnej, czyli codzienne szczotkowanie oraz nitkowanie przynajmniej 2 razy w ciągu dnia. Pomocne mogą być pasty bądź płyny do płukania jamy ustnej z fluorkiem, który wspomaga remineralizację szkliwa. Warto zadbać także o odpowiednią dietę – oprócz wyeliminowania szkodliwych dla szkliwa pokarmów bądź ograniczenia ich spożywania do minimum, warto zadbać także o to, aby w naszej codziennej diecie znalazły się produkty bogate w wapń oraz witaminę D, bądź ich suplementację. Niezbędne są także regularne wizyty kontrolne u stomatologa – przynajmniej 2 razy w roku należy udać się do gabinetu stomatologicznego celem sprawdzenia stanu naszego uzębienia i jak najszybszego podjęcia ewentualnego leczenia.

Choć szkliwo nie jest w stanie samodzielnie się odbudować, stomatolog może uzupełnić powstałe ubytki i zapobiec dalszej erozji bądź próchnicy. Co pół roku warto poddać się kompleksowej higienizacji jamy ustnej w gabinecie stomatologicznej – dzięki temu będziemy w stanie uchronić się przed powstawaniem i utrzymywaniem się kamienia nazębnego, który zawiera szkodliwe kwasy i bakterie oraz sprzyja powstawaniu próchnicy. Dentysta może także przeprowadzić fluoryzację, czyli zabieg polegający na pokryciu zębów specjalnym preparatem zawierającym fluor, który następnie, stopniowo uwalniany, zapewni naszemu szkliwu właściwą ochronę. Stomatolog może także pomóc w doborze środków higieny, czyli podpowiedzieć nam, jaka szczoteczka, pasta czy nić będą w pełni odpowiadały naszym potrzebom i pomogą nam w utrzymaniu zdrowego szkliwa przez długie lata.