Na czym polega diagnostyka niepłodności u kobiet?

Niepłodność to termin opisujący duże problemy z zajściem w ciążę. Chęć posiadania potomstwa dla wielu osób jest naturalna, dlatego też w przypadku powstania tego typu problemów staramy się zrobić wszystko, żeby je rozwiązać. Jeżeli pomimo trwających przynajmniej rok prób zajścia w ciążę, nie udaje się tego zrobić, dobrym kolejnym krokiem będzie zgłoszenie się po pomoc do specjalistów endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości, czyli do ginekologów specjalizujących się w diagnozowaniu przyczyn niepłodności oraz w jej leczeniu.

Przyczyny problemów z poczęciem dziecka mogą leżeć zarówno po stronie kobiety lub po stronie mężczyzny, jak i u obojga partnerów jednocześnie. W artykule opisujemy jednak, na czym polega diagnostyka niepłodności u kobiet.

Wskazania do przeprowadzenia diagnostyko i najczęstsze przyczyny niepłodności u kobiet

Według WHO, czyli Światowej Organizacji Zdrowia, diagnostyka niepłodności powinna być wykonywana u pacjentów, którzy pomimo regularnego odbywania stosunków płciowych bez zabezpieczeń przez rok nie mogą doprowadzić do zajścia w ciążę. Istnieją jednak sytuacje, w których taką diagnostykę zaleca się przeprowadzić nieco szybciej. W przypadku kobiet takie zalecenia dotyczą pacjentek, które już ukończyły 35 lat, które zaobserwowały u siebie zaburzenia miesiączkowania oraz u których jest podejrzenie występowania wad w budowie narządów rodnych.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz specjalista endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości  z Ośrodka Leczenia Niepłodności Oviklinika w Warszawie:

- Przyczyny niepłodności u kobiet mogą być bardzo różne. Problemy z zajściem w ciążę mogą być spowodowane m.in. przez zaburzenia miesiączkowania, przez różnego typu zakażenia i przebyte operacje w obrębie miednicy mniejszej lub przez zaburzenia hormonalne. W niektórych przypadkach duże znaczenie może mieć również stosowanie nieprawidłowej diety lub zbyt duży stres. Żeby dokładnie określić przyczynę lub przyczyny niepłodności u pacjentki, często konieczne jest więc najpierw wykonanie szeregu badań diagnostycznych.

Wywiad lekarski i badania wstępne

Diagnostyka niepłodności u pacjentki zawsze zaczyna się od przeprowadzenia dokładnego wywiadu z pacjentką, a następnie od wykonania podstawowych badań wstępnych. Zarówno wywiad lekarski, jak i badania wstępne mają na celu określenie ogólnego stanu zdrowia pacjentki. W tym momencie istotne są przede wszystkim informacje na temat przebytych wcześniej chorób i wykonywanych zabiegach chirurgicznych, ważne są także informacje na temat zaobserwowanych u siebie nieprawidłowościach w krwawieniach miesiączkowych. Lekarz na pewno zapyta także o ewentualnie zdiagnozowane u pacjentki wady wrodzone oraz o to, czy w rodzinie występowały jakieś choroby genetyczne. Już na początku pacjentka powinna mieć wykonane także badania w kierunku niedoczynności tarczycy czy hiperprolaktynemii.

Monitorowanie owulacji

W diagnostyce niepłodności u kobiety bardzo ważnym elementem dla lekarza będzie zebranie dokładnych informacji na temat cyklu menstruacyjnego. Oprócz informacji otrzymanych od pacjentki konieczne jednak będzie także wykonanie dodatkowych badań w postaci wykonanego 2-3 razy USG dopochwowego oraz 1-2 razy badania poziomu hormonów. Dzięki temu lekarz będzie miał możliwość stwierdzić, czy u pacjentki dochodzi do owulacji i kiedy dokładnie pojawiają się dni płodne. W przypadku stwierdzenia jakichś problemów pierwszym krokiem może być podanie leków mających na celu stymulację owulacji. Przy zbyt częstych lub zbyt rzadkich cyklach miesiączkowych kolejnym etapem powinno być sprawdzenie stężenia hormonów: androgenów, prolaktyny, AMH i TSH.

Badania hormonalne

Badania hormonalne w ogóle mają bardzo duże znaczenie w diagnostyce niepłodności u kobiet. Diagnostyka hormonalna polega przede wszystkim na określeniu stężenia we krwi steroidów płciowych, gonadotropin, hormonów tarczycy i prolaktyny. Istotnym elementem, który może powodować np. zaburzenia miesiączkowania może być też obecność we krwi testosteronu i innych hormonów męskich.

Co bardzo ważne, poszczególne badania stężenia konkretnych hormonów we krwi muszą być przeprowadzane w określonych fazach cyklu, ponieważ w zależności od tego, występują zmiany stężenia poszczególnych hormonów płciowych i gonadotropin. Określenie, w jaki sposób zmienia się stężenie tych elementów w zależności od fazy cyklu może dać dużo istotnych informacji na temat przyczyn niepłodności.

Badania ginekologiczne

Kolejnym istotnym elementem diagnostyki niepłodności u kobiet są badania ginekologiczne w postaci USG dopochwowego wspomaganego opcją badania w trójwymiarze (3D), histerosalpingografii wysokokontrastowej, (czyli badania HyCOSy, które wykonuje się w gabinecie celem oceny drożności jajowodów), badanie czystości pochwy, histeroskopii (celem oceny jamy macicy) oraz badania cytologicznego. Wykonanie tych badań pozwala określić prawidłowość budowy anatomicznej oraz funkcjonowania jajników, jajowodów i macicy. Pacjentki, które miały wcześniej wykonywane jakieś zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mniejszej lub np. miały zdiagnozowane torbiele, lub zapalenie przydatków, mają także często wykonywaną tzw. laparoskopię, żeby wykluczyć wystąpienie jakichś utrudniających zajście w ciążę zrostów lub endometriozy.

Badania immunologiczne

W diagnostyce niepłodności u dość często wykonywane są także badania immunologiczne. Takie badanie wykonuje się przede wszystkim w celu stwierdzenia, czy organizm nie wytwarza żadnych przeciwciał przeciwplemnikowych, które nie pozwalają plemnikom na zapłodnienie, oraz przeciwciał antyfosfolipidowych, które z racji tego, że mogą powodować zaburzenia w rozwoju zarodka i w produkcji hormonów łożyskowych, mogą być przyczyną poronień.

Badania bakteriologiczne

Ostatnim rodzajem badań diagnostycznych w kierunku przyczyn niepłodności u kobiet są badania bakteriologiczne, które mają na celu wykrycie ewentualnych infekcji (tzw. zespołu TORCH). W badaniach bakteriologicznych sprawdzane jest, czy niepłodność u kobiety może być związana z chorowaniem m.in. na Toksoplazmozę Różyczkę, Cytomegalię lub Herpes. Wszystkie te choroby mogą znacząco osłabiać układ odpornościowy, a pojawiające się w nich drobnoustroje mają duży wpływ na pogorszenie płodności.