Czy ptasia grypa jest nadal niebezpieczna?

Influenza ptaków, zwana potocznie ptasią grypą, to choroba zakaźna, która dotyka zarówno dzikie ptactwo, jak i różne gatunki drobiu hodowlanego. Wraz z początkiem XXI wieku ta groźna przypadłość zaczęła coraz częściej występować na starym kontynencie, siejąc dość sporą panikę nie tylko wśród hodowców, ale także zwykłych ludzi. Obawy dotyczące ptasiej grypy są całkowicie uzasadnione – w końcu odnotowano wiele przypadków przenoszenia się tej choroby na człowieka. W niniejszym tekście sprawdzamy, czy H5N1 stanowi obecnie realne zagrożenie dla ludzkiego zdrowia.

Czym jest ptasia grypa?

Ptasia grypa jest ostrą chorobą zakaźną, która ma zasięg globalny i może dotknąć właściwie wszystkie gatunki ptactwa, zarówno te żyjące dziko, jak i przebywające na przydomowych lub przemysłowych fermach drobiu (co ciekawe, niektóre gatunki odznaczają się większą podatnością na zakażenie). Influenza ptaków jest wywoływana przez typ A wirusa grypy i w wyniku przenoszenia na kolejne osobniki jest w stanie mutować do różnych postaci – do tej pory naukowcom udało się zidentyfikować ponad 140 szczepów wirusa, na szczęście większość z nich to odmiany łagodne, które cechują się niską patogennością.

Wirusy typu A stanowią obecnie szczególny obiekt zainteresowań badaczy, ponieważ mogą one potencjalnie wywołać światową pandemię grypy. Choroby roznoszone przez ptactwo towarzyszą nam jednak od bardzo dawna – zgodnie z podaniami, pierwsze wzmianki na temat spustoszenia wywołanego przez ptasią grypę pochodzą z 412 r. p.n.e. Choroba powracała co kilkaset lat w skali ogólnoświatowej, jednak jej przyczynę oraz ogólną charakterystykę odkryto dopiero na przełomie XIX i XX wieku.

Jak dochodzi do zakażenia ptasią grypą?

Głównym źródłem zakażenia ptasią grypą jest bezpośredni kontakt z żywymi lub martwymi osobnikami, które były nosicielami choroby. Wirus może przenosić się równie skutecznie przez zakażone środowisko, ponieważ zachowuje aktywność nawet przez 5 tygodni (znajduje się zarówno w powietrzu i odchodach, jak i na powierzchni rozmaitych sprzętów, odzieży roboczej oraz wyposażenia kurnika, np. klatkach dla drobiu). Do zakażenia influenzą ptaków dochodzi także na skutek różnych prac rzeźnych – mowa tutaj o m.in. uboju, odtłuszczaniu czy obróbce tuszek.

Znane są przypadki, kiedy ptasia grypa przeniosła się na człowieka wskutek przygotowywania mięsa do spożycia oraz dodawania zakażonej krwi do potraw. Na szczęście zakażenie w domowych warunkach jest mało prawdopodobne, ponieważ wirus ptasiej grypy ginie w temperaturze powyżej 70 °C – nawet podstawowa obróbka cieplna jest więc w zupełności wystarczająca, aby bez obaw sięgać po drobiowe mięso oraz jaja – wyjaśnia nam specjalista reprezentujący firmę Bio Eggs, dystrybutora urządzeń do hodowli drobiu.

Ptasia grypa – objawy u ludzi

Ptasia grypa jest dość trudna do zdiagnozowania, ponieważ może dawać rozmaite symptomy – wszystko zależy od tego, jaki podtyp wirusa doprowadził do rozwoju choroby. Nie sposób jednoznacznie wskazać również czas, po jakim pojawiają się pierwsze objawy, jednak najczęściej następuje to od 2 do 5 dni od zakażenia. W tym miejscu warto wspomnieć, że niektóre odmiany influenzy ptaków (np. A/H7N7/ czy A/H9N2/) są niezwykle łagodne i wielu przypadkach mogą przebiegać zupełnie bezobjawowo.

Wśród typowych objawów zakażenia ptasią grypą należy wymienić:

• gorączkę (zazwyczaj powyżej 38°C),
• trudności w swobodnym oddychaniu,
• uciążliwy kaszel,
• wymioty,
• biegunkę,
• ból brzucha i klatki piersiowej,
• zapalenie spojówek.

Niestety, przechorowanie ptasiej grypy jest w stanie doprowadzić do bardzo poważnych powikłań, które obniżają komfort życia i w znacznym stopniu utrudniają całkowity powrót do zdrowia. Do najgroźniejszych następstw influenzy ptaków zaliczamy ciężkie zapalenie płuc, zapaść wielonarządową, ostrą niewydolność oddechową oraz krwotoki wewnętrzne. W przypadku dzieci może dojść również do rozwoju zespół Reye'a, który wiąże się z uszkodzeniem układu nerwowego i wielu przypadkach wymaga przeprowadzenia przeszczepu wątroby.

Czy ptasia grypa stanowi dziś realne zagrożenie?

W Polsce stale odnotowuje się nowe przypadki ptasiej grypy – zarówno wśród drobiu hodowlanego, jak i dziko żyjącego ptactwa. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia, za rozprzestrzenianie zakażeń na terenie Europy odpowiadają przede wszystkim ptaki wędrowne, które powracają do swoich lęgowisk z cieplejszych rejonów świata. Chociaż choroba stanowi duże zagrożenie dla zwierząt, to w swojej obecnej formie nie jest szczególnie niebezpieczna dla ludzi.

Istnieje jednak realne ryzyko wystąpienia mutacji w strukturze genetycznej wirusa – taka zmiana pozwoliłaby na przenoszenie się ptasiej grypy z człowieka na człowieka. Aby ograniczyć niebezpieczeństwo zakażenia, warto stosować podstawowe środki ostrożności, wśród których należy wymienić m.in.:

• unikanie miejsc, w którym przebywa dzikie ptactwo oraz drób hodowlany,
• regularne mycie rąk po każdym kontakcie z ptakami oraz surowym mięsem drobiowym,
• poddawanie mięsa drobiowego oraz jaj odpowiedniej obróbce termicznej,
• przestrzeganie zaleceń lokalnych inspekcji weterynaryjnych i sanitarnych.